Kenneth L. Pearce’ta Dinî Tecrübe ve Açıklama Gücü
Natüralizm ve teizm, insanoğlunun evrene ve olgulara dair hakikati kavrama çabasının ürünü olan karşıt iki dünya görüşüdür. Natüralist dünya görüşünde hakikat tabiattan ibarettir. Teist dünya görüşünde ise hakikat tabiatüstü açıklamalarla ortaya konmaktadır. Hangi dünya görüşünün daha makul olduğu s...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Cumhuriyet University
2025-06-01
|
| Series: | Cumhuriyet İlahiyat Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4528676 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | Natüralizm ve teizm, insanoğlunun evrene ve olgulara dair hakikati kavrama çabasının ürünü olan karşıt iki dünya görüşüdür. Natüralist dünya görüşünde hakikat tabiattan ibarettir. Teist dünya görüşünde ise hakikat tabiatüstü açıklamalarla ortaya konmaktadır. Hangi dünya görüşünün daha makul olduğu sorusu felsefede önemli bir yere sahiptir. Teizmde her şeyin nihai açıklaması Tanrı’nın varlığıdır ve bu düşünce birçok teistik kanıtla savunulmaktadır. Natüralizmde ise bu türden metafiziksel açıklamalara yer olmadığı için teistik kanıtlara itiraz edilmektedir. En çok itiraz alan teistik kanıt dini tecrübe argümanıdır. Natüralist dünya görüşüne göre, dini tecrübe bilimsel yöntemlerde olduğu gibi test edilebilir ve denetlenebilir durumda değildir. Dolayısıyla dini tecrübeyi güvenilir bir bilgi kaynağı olarak gören teist dünya görüşlerinin natüralizme karşı avantajı yoktur. Dini tecrübe argümanı sadece natüralistlerce değil birçok teist tarafından da eleştirilmektedir. En temel teistik eleştiri ise dini tecrübenin Tanrı’nın varlığı lehine diğer argümanlarla aynı statüde olmadığı ve dolayısıyla bir kanıt olarak görülemeyeceği görüşüdür. Bu çalışma, Tanrı’nın varlığı lehine ileri sürülen dini tecrübe argümanının güncel bir yorumunu konu edinmektedir. Bu güncel yorum, felsefe alanında son dönemde adından sıkça söz ettiren ve natüralizme karşı teizmi savunan Kenneth L. Pearce’ın görüşlerini kapsamaktadır. Pearce’ın genel iddiası, natüralizme kıyasla teizmin daha fazla açıklayıcı güce sahip olduğu yönündedir. Teizmin bu üstünlüğünü dini tecrübe argümanına getirdiği farklı yorumlarla ortaya koyan Pearce’ın iddialarının sağlamlığı, geçerliliği, rasyonelliği ve bu yönteminin ne denli başarılı ve ikna edici olduğu felsefi analize muhtaçtır. Nitekim oldukça tartışmalı bir argümanı güncelleyerek natüralizme karşı teizmin nasıl daha güvenilir, daha güçlü ve ikna edici kılınabileceği konusu kayda değer bir felsefi nitelik taşımaktadır. Çalışmanın sınırları Pearce’ın yönteminin ayrıntılı incelemesi, eleştirisi ve değerlendirmesi çerçevesinde belirlenmiştir. Bu yüzden Tanrı’nın varlığına dair tüm teistik ve ateistik kanıtlara yer verilmemiş, sadece Pearce’ın dini tecrübe argümanı ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Çalışmamız üç amaca hizmet edecek nitelikte şekillenmiştir. Birinci amaç, Pearce’ın argümanın güçlü ve zayıf yönlerini tespit etmektir. İkincisi, Pearce’ın argümanının nasıl daha tutarlı ve güçlü hale gelebileceğine dair öneriler ortaya koymaktır. Üçüncü amaç ise, Pearce’ın görüşlerinden bağımsız olarak dini tecrübenin hangi özelliklere sahip olması koşuluyla bir kanıt niteliği taşıyabileceğine dair sorgulama yapmaktır. Bu amaçlar, teizm adına pozitif katkı sağlama iddialarının güncel bir örneğinin felsefi değerini ortaya koyacak ve gelecekte daha güçlü argümanlar inşa edilerek daha nitelikli felsefi tartışmalar yürütülmesine katkı sağlayacaktır. Çalışmanın merkezini oluşturan Pearce’ın yönteminin ayrıntılı incelemesi, iddia ettiğinin aksine argümanının teizm adına önemli katkıları olmadığı sonucuna ulaştırmıştır. |
|---|---|
| ISSN: | 2528-987X |