Kırâat İlmi İcâzetnâme Geleneğinde Osmanlı Kırâat Âlimi Mustafa b. Abdirrahmân b. Muhammed el-İzmirî’nin Rolü -Mısır ve Endonezya Örneği-
Bu makalede, bir Osmanlı kırâat âlimi olan Mustafa b. Abdirrahmân b. Muhammed el-İzmirî’nin (ö. 1154) kırâat ilmi icâzetnâme geleneğindeki yeri ele alınmıştır. Mustafa el-İzmirî Osmanlı döneminde ve günümüzde kırâat alanında söz sahibi önemli bir âlim kabul edilmekte, bilhassa kaleme aldığı eserlerl...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Cumhuriyet University
2025-06-01
|
| Series: | Cumhuriyet İlahiyat Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4542382 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | Bu makalede, bir Osmanlı kırâat âlimi olan Mustafa b. Abdirrahmân b. Muhammed el-İzmirî’nin (ö. 1154) kırâat ilmi icâzetnâme geleneğindeki yeri ele alınmıştır. Mustafa el-İzmirî Osmanlı döneminde ve günümüzde kırâat alanında söz sahibi önemli bir âlim kabul edilmekte, bilhassa kaleme aldığı eserlerle ve tahrîrât geleneğine yaptığı katkılarla tanınmaktadır. Bununla birlikte Mustafa el-İzmirî’nin Osmanlı’dan günümüze intikal eden İstanbul Tarîki Sûfî Mesleği ve Mısır Tarîki Atâullâh Mesleği’nin icâzetnâmelerinin isnadında yer almadığı görülmüştür. Mustafa el-İzmirî’nin, Yûsufefendizâde’nin öğrencisi olması hasebiyle İstanbul Tarîki Îtilâf Mesleği’nin icâzetnâme senedinde bulunma ihtimali yüksek olsa da bu meslek elân ülkemizde pratikte tedrisatı bulunmadığından aktarılan bilginin teyidine imkân tanımamaktadır. Dolayısıyla Mustafa el-İzmirî, ülkemizde halihazırda tedrisatı devam eden mesleklerin icâzetnâmelerinde yer almamaktadır. Mustafa el-İzmirî’nin hac vazifesi için hicaz bölgesine gitmesinden sonra İstanbul’a dönmeyip Mısır’a intikal etmesi, kendisinin İstanbul’da devam eden kırâat ilmi icâzetnâmelerinde yer almamasının bir sebebi olabilir. Bu durum, ülkemizdeki icâzetnâmelerde bulunmasa bile Mısır’da verilen icâzetnâmelerde yer alabilme ihtimalini akla getirmektedir. Bahsi geçen ihtimal üzerinden kaleme alınmış bu makalenin amacı, önemli bir kırâat âlimi olan Mustafa b. Abdirrahman b. Muhammed el-İzmirî’yi öncelikle Mısır’da, sonrasında ulaşılabilinen diğer İslâm ülkelerdeki kırâat ilmi icâzetnâme geleneğindeki isnatlarda tespit edebilmektir. Ayrıca daha ziyade eserleriyle gündeme gelen Mustafa el-İzmirî’nin kırâat ilmi icâzetnâmelerindeki muttasıl senedinin -farkı ülkeler kanalıyla da olsa- alan yazınına kazandırılması hedeflenmektedir. Mustafa el-İzmirî, eserleriyle alana ciddi katkısı bulunan bir kırâat âlimi olmasına karşın Recep Koyuncu’nun kendisinin bir eseri üzerinden yaptığı Kıraat İlminde Tahrîrât Mustafa el-İzmirî ve ‘Umdetü’l-İrfân Adlı Eseri isimli çalışması dışında fazlaca ele alınmamış, daha ziyade Ali el-Mansûrî’nin (ö. 1134/1722) öğrencisi olarak bazı çalışmalarda yer almıştır. Dolayısıyla makalenin bu boşluğu doldurması beklenmektedir. Makalenin giriş kısmanda, direkt olmasa bile konuyu ilgilendirdiğinden icâzetnâme ve tahrîrât geleneklerine, ardından Mustafa el-İzmirî’nin hayatına, ülkemizdeki icâzetnâmelerin senetlerinde bulunmayışının sebeplerine, Mısır ve Endonezya’da verilen icâzetnâmelerin senetlerindeki yerine yoğunlaşılmıştır. Çalışmanın sonucunda, Endonezya’daki senedin biriyle Mısır’daki senedin biri aynîlik içerse de Mustafa el-İzmirî’nin muttasıl yedi senedine ulaşılmıştır. Bunlardan ikisi, Mısır Cumhuriyeti’nde verilen icâzetnâmelerde, beşi Endonezya Cumhuriyeti’nde düzenlenen icâzetnâmelerde tespit edilmiştir. Ayrıca Endonezya’da aslında ülkemizde bulunması gereken senetlerle karşılaşılmıştır. Diğer bir ifadeyle Endonezya’da Mustafa el-İzmirî’nin kırâat hocalarından birisi olan Yûsufefendizâde aracılığıyla devam eden iki muttasıl senedin bulunması, bu senetlerin ülkemizle bağını ifade etmektedir. Zikri geçen bağlamlarda aynı ve farklı olan senetlerin her biri sonuç kısmında ayrıca değerlendirilmiş ve aralarındaki etkileşim incelenmiştir. |
|---|---|
| ISSN: | 2528-987X |