اصل علیت و جایگاه آن در فلسفه‌ی ابنسینا و حکمت صدرایی
مسئلهی علیت و پرسش از چرایی امور جزو نخستین مسائلی است که ذهن هر متفکری را به تأمل واداشته‌‌است. ابنسینا و ملاصدرا، بهعنوان دو فیلسوفِ ملتزم به اصل علیت، به‌طور مبسوط به این مسئله پرداختهاند. ابنسینا مطابق نظام فکری و مبانی فلسفی خودْ اصل علیت را توجیه و تبیین‌میکند. علیت در نگاه وی فرعِ بر پذ...
Saved in:
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Persian |
| Published: |
Imam Sadiq University
2025-02-01
|
| Series: | حکمت سینوی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://ap.isu.ac.ir/article_77549_72390bf2a4ca4ac7d58da31a32300a27.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | مسئلهی علیت و پرسش از چرایی امور جزو نخستین مسائلی است که ذهن هر متفکری را به تأمل واداشته‌‌است. ابنسینا و ملاصدرا، بهعنوان دو فیلسوفِ ملتزم به اصل علیت، به‌طور مبسوط به این مسئله پرداختهاند. ابنسینا مطابق نظام فکری و مبانی فلسفی خودْ اصل علیت را توجیه و تبیین‌میکند. علیت در نگاه وی فرعِ بر پذیرش کثرت و تباین پدیده‌ها با یکدیگر است؛ یعنی علت و معلول هریک دارای وجودی مستقلّ اند؛ زیرا ازنظرِ وی حقیقت معلولْ وجود رابطی و از نوع اضافهی مقولی است؛ درمقابلْ ملاصدرا با استفاده از مبانی حکمت متعالیه، با گذر از تشکیک وجود و برهانی نمودن نظریهی وحدت شخصی وجود، و با تحلیلی نو از اصل علیت، نظام تجلّی و ظهور را جایگزین‌مینماید، حقیقت معلول را وجود رابط و از نوع اضافهی اشراقی قلمدادمی‌کند و آن را جلوه و شأنی از شؤون علت میداند و برای آن هویتی جز مظهریت و فقر ذاتی و عینالربط بودن به علت حقیقی‌ـ که عین غنا و بساطت است‌ـ قائل نمیشود؛ بنابراین رابطهی خداوند با عالم هستی، از رابطهی علت و معلول، به رابطهی ظاهر و مظهر تبدیل‌میشود. وی با سلب کثرات و معالیل از حقیقت وجود، برای توجیه کثرات عالم و نادیده نپنداشتن اصل علیتْ «کثرت ظهوری» را جایگزین «کثرت وجودی» نموده‌است. |
|---|---|
| ISSN: | 2538-5275 2538-5267 |