ALEVİLİKTE KUTSAL BİR NESNE OLARAK “PABUÇ”UN ANLAMLARINA YÖNELİK SEMBOLİK BİR OKUMA
Tarihî kökeni, hiyerarşik yapısı ve ritüelleri ile Anadolu kültüründe ayrı bir yere sahipAlevilik inancı; sahip olduğu düşünce sistemi ve öğretileri ile derin bir anlam alanınasahiptir. Bu çalışmada Alevilik inancı etrafında şekillenmiş bu derin anlam alanlarının biryansıması olarak görülen ve Alevi...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | German |
| Published: |
Ankara Haci Bayram Veli University
2025-06-01
|
| Series: | Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4410061 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | Tarihî kökeni, hiyerarşik yapısı ve ritüelleri ile Anadolu kültüründe ayrı bir yere sahipAlevilik inancı; sahip olduğu düşünce sistemi ve öğretileri ile derin bir anlam alanınasahiptir. Bu çalışmada Alevilik inancı etrafında şekillenmiş bu derin anlam alanlarının biryansıması olarak görülen ve Alevilik inancında kutsal bir sembol hâline gelmiş bir giyimeşyası olan pabuç üzerinde durulmuştur. Farsça ayak ve giymek anlamlarındaki “pâ” ve “pûş”sözcüklerinden oluşan, Türkçe sözlükte ayakkabı sözcüğünün karşılığı olarak verilen pabucun,Alevilik inancı etkisiyle bazı derin sembolik anlamlara sahip olduğu ve Şah Pabucu kavramıile kutsal emanet olarak nitelendirildiği bilinmektedir. Özellikle kutsal görülen “Şah Pabucu”Aleviliğin hiyerarşik yapısında en üstte bulunan dedelik makamındaki kişiler tarafındanbazı halk hekimliği uygulamalarında bir sağaltma aracı olarak da kullanılmaktadır. PabucunAlevilik inancında halk hekimliği uygulamalarında bir sağaltma aracı olarak kullanılması aklaAleviliğin temelini teşkil eden dört kapı kırk makam öğretisindeki Hakikat kapısının ilk makamıolan “Tûrab (Toprak) Olma” makamını getirmektedir. Toprak, Türk kültüründe; İslamiyetöncesi dönemde ve İslamiyet sonrası dönemde kutsal görülmüştür. Alevilik’teki Tûrab yani“Toprak Olma” makamında ise toprak; kibirden uzaklaşmanın, kimseyi küçük görmemenin,gösterişten uzak olmanın, kul olmanın, mütevazılığın, nefsin getirdiği dünyevi isteklerdenvazgeçmenin bir sembolü olarak görülmüştür. Toprağın sahip olduğu derin anlamlar neticesindekullanımı sırasında toprağa temas eden pabucun da derin sembolik anlamlara sahip olduğuanlaşılmaktadır. Pabucun ayrıca Alevilik inancındaki nefsin eğitimi anlayışı ile Alevilik inancıetrafında anlatılmış çeşitli rivayetlerde dünya malını, nefsin dünyevi isteklerini, insanoğlununkibir ve hor görmesine karşılık hoşgörüyü sembolize ettiği de görülmektedir. Bu çalışmadaAlevilik inancında kutsal olarak görülen ve Aleviliğin temel kurumlarından olan ocak etrafındagelişmiş kutsallığı, Alevililik’teki “Toprak Olma” anlayışı neticesinde Anadolu’nun farklıyerlerinde şekillenmiş sembolik anlamları, halk hekimliğinde şifa vericiliği ile bir sağaltmayöntemi olma gibi özellikleri ile pabuç eşyası üzerinde durulmuş, pabucun Alevilik inancındakinefsin eğitimi anlayışı çevresinde kazandığı anlamları ile çeşitli anlatılar ve uygulamalardakiyeri, betimsel bir araştırma yöntemi ile yorumlanmış ve açıklanmıştır. |
|---|---|
| ISSN: | 1306-8253 |