ارزیابی بداهت اصل علیت از دیدگاه ابن‌سینا
اصل علیت درمیانِ غالب فیلسوفان اسلامی بدیهی تلقی‌شده‌است و به‌زعم بسیاری از شارحان ابن‌سینا نیز، وی آن را بدیهی می‌داند. باوجود‌این در آثار ابن‌سینا هم شواهدی قابل‌تفسیر به بداهت این اصل و هم شواهدی خلاف آن دیده می‌شود. واژه‌ی «بداهت» در فلسفه‌ی اسلامی اطلاقات متعددی دارد و لازم است ضمن بررسی تلاش‌ه...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Persian |
| Published: |
Imam Sadiq University
2024-09-01
|
| Series: | حکمت سینوی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://ap.isu.ac.ir/article_77583_adae7e02d383196f594742c0af7a421a.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | اصل علیت درمیانِ غالب فیلسوفان اسلامی بدیهی تلقی‌شده‌است و به‌زعم بسیاری از شارحان ابن‌سینا نیز، وی آن را بدیهی می‌داند. باوجود‌این در آثار ابن‌سینا هم شواهدی قابل‌تفسیر به بداهت این اصل و هم شواهدی خلاف آن دیده می‌شود. واژه‌ی «بداهت» در فلسفه‌ی اسلامی اطلاقات متعددی دارد و لازم است ضمن بررسی تلاش‌های برون‌متنیِ طرفداران بداهت اصل علیت، با بررسی شواهد درون‌متنی آثار ابن‌سینا مشخص گردد که ازنظرِ وی، کدام‌یک از معانی اصل علیت بدیهی و کدام‌یک نظری است. این تحقیق که به‌روش توصیفی‌ـ تحلیلی و با روی‌کرد اسنادی سامان‌یافته‌است، درصدد است تا نشان‌دهد اگرچه اصل علیت به‌سبب بی‌نیازی از اندیشه یا تجشّم در اندیشه، نزد اشخاص بسیاری موردِاذعان است و به این اعتبار «بدیهی» خوانده‌می‌شود، چون به‌کمک استدلال‌های معتبر قابل‌اثبات است، قضیه‌ا‌ی برهان‌ناپذیر و یک بدیهی اولی نیست. همچنین با نقد تلاش‌های طرفداران بداهت اصل علیت نشان‌داده‌شده‌است که می‌توان از تمام شواهد متنی ابن‌سینا تفسیری به‌سود عدم بداهت اصل علیت نزد وی ارائه‌داد. |
|---|---|
| ISSN: | 2538-5275 2538-5267 |