ALEVÎ SÖZLÜ KÜLTÜRÜNDEN DERLENEN DEVELİLİ (EVEREKLİ) SEYRÂNİ’YE AİT YAŞNÂMENİN İNCELEMESİ- NOTAYA AKTARIMI
Yaşnâmeler, Türk Edebiyatındaki ilk örnekleri 11. yüzyılda Kutadgu Bilig’de görülen nazım türleridir. Âşık Tarzı Halk Edebiyatı’na dâhil olan “Destan Geleneği” içerisinde kendine bir yer edinmiş olan yaşnâmelere; ömür destanı, yaş destanı, yaş türküsü, hayat destanı, vücudnâme gibi adlar da verilm...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | German |
| Published: |
Ankara Haci Bayram Veli University
2025-06-01
|
| Series: | Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4133402 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1839646461044719616 |
|---|---|
| author | Betül Aydoğdu Görkem Emel Şimşek |
| author_facet | Betül Aydoğdu Görkem Emel Şimşek |
| author_sort | Betül Aydoğdu Görkem |
| collection | DOAJ |
| description | Yaşnâmeler, Türk Edebiyatındaki ilk örnekleri 11. yüzyılda Kutadgu Bilig’de görülen nazım türleridir. Âşık Tarzı Halk Edebiyatı’na dâhil olan “Destan Geleneği” içerisinde kendine bir yer edinmiş olan yaşnâmelere; ömür destanı, yaş destanı, yaş türküsü, hayat destanı, vücudnâme gibi adlar da verilmiştir. Bu çalışmada “Destan geleneğinin” örneklerinden olan ve Develili (Everekli) Seyrânî’ye ait olduğu kaynak kişiler tarafından ifade edilen bir yaşnâme ele alınmıştır. Yazılı kaynaklarda üç kıt’ası verilen yaşnâmenin eksik parçalarını tamamlayan altı kıt’alık bir varyantı sözlü kültürden tarafımızdan derlenmiştir. Alan araştırması yöntemi, katılarak gözlem ve görüşme teknikleri kullanılarak birincil sözlü kültürden yeni varyant derlenmiştir. Sözel metnin yazılı metne aktarımında “sözel dokusuna” dikkat edilerek ağız özellikleri aynen korunmuş ve ezgisi notaya aktarılmıştır. Elde edilen metnin “ölü bir metin” olmaması için özen gösterilmiştir. Yazılı varyant ile sözlü kültürden derlenen varyant karşılaştırılarak edisyon kritik yapılmış ve bu metnin anlam dünyası ele alınmıştır. Ezgisinin makamı ve anlam dünyası arasında uyum tespit edilmiştir. Karacoğlan’a ait bir yaşnâme ve Dadaloğlu’na ait yaşnâmeler ile benzerliği ortaya konulmuştur. Benzerlik nedeni Seyrânî olgusu, Dadaloğlu olgusu ve Karacoğlan olgusu da göz önüne alınarak tartışılmıştır. |
| format | Article |
| id | doaj-art-3445d1f5e9074f3ba7a9d9212f5e8de1 |
| institution | Matheson Library |
| issn | 1306-8253 |
| language | deu |
| publishDate | 2025-06-01 |
| publisher | Ankara Haci Bayram Veli University |
| record_format | Article |
| series | Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| spelling | doaj-art-3445d1f5e9074f3ba7a9d9212f5e8de12025-06-30T14:49:46ZdeuAnkara Haci Bayram Veli UniversityTürk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi1306-82532025-06-0111411113210.60163/tkhcbva.15306321643ALEVÎ SÖZLÜ KÜLTÜRÜNDEN DERLENEN DEVELİLİ (EVEREKLİ) SEYRÂNİ’YE AİT YAŞNÂMENİN İNCELEMESİ- NOTAYA AKTARIMIBetül Aydoğdu Görkem0https://orcid.org/0000-0003-0838-5761Emel Şimşek1https://orcid.org/0000-0002-3455-4277ERCİYES ÜNİVERSİTESİTC MEBYaşnâmeler, Türk Edebiyatındaki ilk örnekleri 11. yüzyılda Kutadgu Bilig’de görülen nazım türleridir. Âşık Tarzı Halk Edebiyatı’na dâhil olan “Destan Geleneği” içerisinde kendine bir yer edinmiş olan yaşnâmelere; ömür destanı, yaş destanı, yaş türküsü, hayat destanı, vücudnâme gibi adlar da verilmiştir. Bu çalışmada “Destan geleneğinin” örneklerinden olan ve Develili (Everekli) Seyrânî’ye ait olduğu kaynak kişiler tarafından ifade edilen bir yaşnâme ele alınmıştır. Yazılı kaynaklarda üç kıt’ası verilen yaşnâmenin eksik parçalarını tamamlayan altı kıt’alık bir varyantı sözlü kültürden tarafımızdan derlenmiştir. Alan araştırması yöntemi, katılarak gözlem ve görüşme teknikleri kullanılarak birincil sözlü kültürden yeni varyant derlenmiştir. Sözel metnin yazılı metne aktarımında “sözel dokusuna” dikkat edilerek ağız özellikleri aynen korunmuş ve ezgisi notaya aktarılmıştır. Elde edilen metnin “ölü bir metin” olmaması için özen gösterilmiştir. Yazılı varyant ile sözlü kültürden derlenen varyant karşılaştırılarak edisyon kritik yapılmış ve bu metnin anlam dünyası ele alınmıştır. Ezgisinin makamı ve anlam dünyası arasında uyum tespit edilmiştir. Karacoğlan’a ait bir yaşnâme ve Dadaloğlu’na ait yaşnâmeler ile benzerliği ortaya konulmuştur. Benzerlik nedeni Seyrânî olgusu, Dadaloğlu olgusu ve Karacoğlan olgusu da göz önüne alınarak tartışılmıştır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4133402türk halk edebiyatıalevi sözlü kültürüyaşnâmeâşık seyrâninota.turkish folk litreturealevi oral cultureage epicsasik seyranimusical note. |
| spellingShingle | Betül Aydoğdu Görkem Emel Şimşek ALEVÎ SÖZLÜ KÜLTÜRÜNDEN DERLENEN DEVELİLİ (EVEREKLİ) SEYRÂNİ’YE AİT YAŞNÂMENİN İNCELEMESİ- NOTAYA AKTARIMI Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi türk halk edebiyatı alevi sözlü kültürü yaşnâme âşık seyrâni nota. turkish folk litreture alevi oral culture age epics asik seyrani musical note. |
| title | ALEVÎ SÖZLÜ KÜLTÜRÜNDEN DERLENEN DEVELİLİ (EVEREKLİ) SEYRÂNİ’YE AİT YAŞNÂMENİN İNCELEMESİ- NOTAYA AKTARIMI |
| title_full | ALEVÎ SÖZLÜ KÜLTÜRÜNDEN DERLENEN DEVELİLİ (EVEREKLİ) SEYRÂNİ’YE AİT YAŞNÂMENİN İNCELEMESİ- NOTAYA AKTARIMI |
| title_fullStr | ALEVÎ SÖZLÜ KÜLTÜRÜNDEN DERLENEN DEVELİLİ (EVEREKLİ) SEYRÂNİ’YE AİT YAŞNÂMENİN İNCELEMESİ- NOTAYA AKTARIMI |
| title_full_unstemmed | ALEVÎ SÖZLÜ KÜLTÜRÜNDEN DERLENEN DEVELİLİ (EVEREKLİ) SEYRÂNİ’YE AİT YAŞNÂMENİN İNCELEMESİ- NOTAYA AKTARIMI |
| title_short | ALEVÎ SÖZLÜ KÜLTÜRÜNDEN DERLENEN DEVELİLİ (EVEREKLİ) SEYRÂNİ’YE AİT YAŞNÂMENİN İNCELEMESİ- NOTAYA AKTARIMI |
| title_sort | alevi sozlu kulturunden derlenen develili everekli seyrani ye ait yasnamenin incelemesi notaya aktarimi |
| topic | türk halk edebiyatı alevi sözlü kültürü yaşnâme âşık seyrâni nota. turkish folk litreture alevi oral culture age epics asik seyrani musical note. |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4133402 |
| work_keys_str_mv | AT betulaydogdugorkem alevisozlukulturundenderlenendevelilieverekliseyraniyeaityasnameninincelemesinotayaaktarimi AT emelsimsek alevisozlukulturundenderlenendevelilieverekliseyraniyeaityasnameninincelemesinotayaaktarimi |