Hadis Derlemelerinde Tematik Seçim ve Rivayet Sıhhati: İbn Hacer el-Heytemî’nin Erbaʻûne Hadîsen fi’l-ʻAdl İsimli Kırk Hadis Eseri Özelinde
Bu çalışma, İbn Hacer el-Heytemî’nin Erbaʻûne hadîsen fi’l-ʻadl isimli kırk hadis eserinin değerlendirmesini konu edinmektedir. Eser, adalete yönelik rivayetleri bir araya getirmesi bakımından önemlidir. Sözü edilen türde rivayetleri bir araya getirmekle beraber eseri telif etmekteki amacının, dönem...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Arabic |
| Published: |
Trabzon University
2025-06-01
|
| Series: | Trabzon İlahiyat Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4588303 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | Bu çalışma, İbn Hacer el-Heytemî’nin Erbaʻûne hadîsen fi’l-ʻadl isimli kırk hadis eserinin değerlendirmesini konu edinmektedir. Eser, adalete yönelik rivayetleri bir araya getirmesi bakımından önemlidir. Sözü edilen türde rivayetleri bir araya getirmekle beraber eseri telif etmekteki amacının, dönemin Osmanlı hükümdarı Kanûnî Sultan Süleyman’a hediye olarak göndermeyi hedeflemesi de ayrıca dikkat çekicidir. Bu sebeple müellifi, eseri yazmaya motive eden sebepleri incelemek gerekmektedir. Bu bağlamda Heytemî’nin, Memlük ve Osmanlı Devletleri arasında cereyan eden yoğun siyasi, askeri ve toplumsal olaylara sahne olan bir dönemde ömrünün bir bölümünü geçirdiğini belirtmek gerekmektedir. Dolayısıyla Heytemî’nin bu eseri, adalet teması içeren hadisleri merkeze alarak, dönemin problemlerine karşı dînî bir çözüm arayışı olarak değerlendirilebilir. Ancak eserin genel olarak erken dönem hadis kaynaklarında geçmeyen rivayetleri barındırması, hadislerin sıhhatini ve rivayet zincirlerini, hadis ilmi kriterlerine göre tetkik edilmesini gerektirmektedir. Çünkü bahsedilen siyasi ve sosyolojik etkenler, müellifi adalet mesajını inşa etmeye yoğunlaştırırken, hadis ilmi kriterlerinin ikinci planda kalmasına neden olduğu söylenilebilir. Eserde kullanılan kaynaklara bakıldığında ise kırk farklı kitaptan yararlanıldığı görülmektedir. Bu durum, kitabın geniş bir literatür üzerinden oluşturulma gayretine işaret etmektedir. Ancak kullanılan kaynakların genel olarak sonraki yüzyıllarda telif edilen eserler olması, metne zenginlik katsa da hadislerin sıhhati bakımından soru işaretleri doğurmaktadır. Bu sebeple ilgili rivayetlerin hadis usûlü çerçevesinde ele alınması önemlidir. Bu çalışmada Heytemî’nin kitabında yer alan rivayetlerin sıhhat durumu, sened tenkidi yöntemi kullanılarak tespit edilmiş olup, özellikle senedlerde yer alan raviler ceh, ta‘dîl eserleri çerçevesinde analiz edilmiştir. Fakat hadislerin sened tenkidi, ayrıntılı olarak çalışmaya alınmamış olup, bunun yerine eser tanıtımı yapıldıktan sonra rivayetler, kaynakları, sıhhati ve müntehâsına göre sayısal bir tablo halinde sunulmuştur. Bunun neticesinde ise nakledilen rivayetlerin arasında sahih nakiller olduğu gibi önemli bir bölümünün zayıf olduğu, hatta bazılarının da mevzû olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla sözü edilen eser, yalnızca ilmî bir kitap olarak değil, aynı zamanda dînî referanslarla dönemin problemlerine çözüm arayan bir metin olarak da görülebilir. |
|---|---|
| ISSN: | 2651-4559 |